II. Mahmud (Gavur
Padişah)
II. Mahmud Osmanlı
Devleti'nin 30. padişahıdır. Aynı zaman da 109. İslam halifesidir. 20 Temmuz
1785'de doğmuş, 1 Temmuz 1839'da ölmüştür. Vereme yakalanması sonucu vefat
etmiştir. En bilindik olayı Vaka-i Hayriye'dir. Bu olayla birlikte yeniçeri
ocağını kaldırmış yerine Avrupai tarzda eğitim gören Asakir-i Mansure-i
Muhammediyye ( Muhemmed'in zafer kazanmış orduları) denilen orduları kurmuştur.
Gavur padişah lakabı Avrupadan gördüğü yenilikleri Osmanlı'ya uyarlamaya çalıştığı
için denmiştir. 31 yıl tahtta kalmıştır ve bu dönem Osmanlı Devleti'nin en
bunalımlı dönemlerinden biri olmuştur. Balkanlarda Sırp ve Yunan isyanıyla
uğraşan Osmanlı'nın İngiliz ve Fransız donanmalarının Navarin'de Osmanlı
donanmasını yakmasıyla valisinden yardım isteyip bir de valisinin istediği
toprakları vermeyince ne kadar güçsüz olduğu ortaya çıkmıştır.Çünkü valisinin
isyanını bastırmak için tekrar Batılı Devletlerden yardım istemek zorunda
kalmıştır.
II. Mahmud Osmanlı
Devletinde karşımıza yaptığı reformlarla çıkar. Bu ıslahatları kafasına
şehzadeliği sırasında III. Selim'in yaptığı reformlarla koymuştur. Padişah
olmasıyla da uygular.Kimileri bu icraatları Osmanlı'nın yeni kurucusu olarak
görürler kimileri de Gavur Padişah olarak adlandırmıştır. Mevleviliğile de
büyük ilgi duyan II. Mahmud tambur çalmakta ve ney üflemektedir.
Döneminde pek çok
önemli olay meyda gelmiştir. Önce ayanlarla Sened-i İttifak imzalamıştır ki bu
Türk tarihindeki ilk anayasal belgedir. Daha sonra Sekban-ı Cedid adlı orduyu
kurmuştur. Ancak çok geçmeden yeniçerilerin isyanıyla kaldırılmıştır. Bu
dönemde Rus sorunu devam ederken bir yandan da çok güçlenen bir Fransa sorunu
ortaya çıkmıştır.Bu da Osmanlı Donanmasının yakılmasına sebep olacaktır.
En büyük reformu
Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasıdır. Ayrıca kavuk giyilmesini yasaklanmış fes ve
modern kıyafetler giyilmesi kuralı getirilmiştir. Bakanlıklar kurulmuştur.
Çırağan ve Beylerbeyi Sarayları yaptırılmıştır. Modern anlamda ilk nüfus sayımı
da onun dönemindedir. İlk resmi gazete olan Takvim-i Vekayi bu dönemde
yayımlanmıştır. İlkokullarda bu dönemde zorunlu hala getirilmiştir. İlk modern
tıp okulu olan Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve ilk harp okulu olan Mekteb-i
Harbiye kurulmuştur.
II. Mahmud'un amacı
bozulan Osmanlı düzenini yeniden kurmak ve tekrar güçlü bir devlet haline
getirmektir. Onun döneminde pek çok ıslahat yapılmasının sebebi de budur. Ancak
sorunlarda köküne inilememesi yüzeysel kalınması başarılı olunamamasının da
nedenleri olmuştur.
II. Mahmud da her
Osmanlı padişahı gibi tebdil-i kıyafetle dolaşmaya kendisine adet edinmişti.
Bir gün halk arasında dolaşırken Tıkandı Baba adında çok fakir bir çaycıya rastlar.
Hikayesini dinleyen padişah ona her gün 1 tepsi baklava göndereceğini söyler.
Sarayda da tepsinin altına bir sıra altın dizilmesini söyler. Ancak adamın
komşusu uyanıktır ve " Aç karına baklava mı yenir sen bana baklavayı ver
ben de sana yemek vereyim der" o da bunu kabul eder. Bu durum bir Ramazan
ayı boyunca devam eder. Padişah ramazan sonunda adamın durumunu merak ederek
ziyarete gider. Ancak adamın mali durumunda bir değişiklik olmadığını görür.
Sen gönderdiğim tepsileri almadın mı diye sorar. O da durumu anlatır. Padişah
duruma üzülür ve ertesi gün adamı saraya çağırtır.Hazinenin küreğini verip
küreği daldırması ne kadar altın gelirse onun olacağını söyler. Ancak adam
heyecandan küreği ters daldırınca 1 tane altın kürekte kalır. Padişah iyice bu
duruma üzülür. Bunun üzerine emir vererek Tıkandı Baba'nın Üsküdar'da seçip
atacağı taş gittiği yere kadar onun olacaktır. Adama taşı seçmesini söyleyen
askerler hiç bir laf etmeden adamın taşı seçmesini beklerler Tıkandı Baba bu
taş küçük bu taş büyüktü derken kocaman bir kaya parçası seçer bu kaya ile ne
yapacağını sorduğunda askerler cevaben bu kayayı fırlat fırlatabildiğin kadar
nerde düşerse oraya kadar olan topraklar senin olacaktır derler. Tıkandı Baba
kayayı sırtına yükler ve yüklediği gibi altında kalarak can verir.Bunun üzerine
II. Mahmud bilindik o lafını söyleyecektir "Vermeyince Mabud, neylesin
Mahmud" diyecektir. Ayrıca vefat ettiği yere Tıkandı Baba türbesi
yapılmıştır.
II. Mahmud dönemi
görüldüğü üzere siyasi çalkantılarla dolu bir dönemdir. Yine de II. Mahmud
devleti toparlamaya uğraşmış, bunun için çeşitli reformlar yapmıştır.
Reformlarıyla Osmanlı batılı yaşam tarzıyla tanışmış ve pek çok akımın
doğmasına sebep olmuştur. Eğer II. Mahmud ölmeseydi hayatı muhtemelen yine
reformlarla dolu olacaktı. Ancak olmasaydı o zaman belki de Türklerin Batıyla
tanışması geç bir zamana kalacak. Böylece Türkiye Cumhuriyeti'de bu temeller
üzerine dayanarak kurulamayacaktı.Siyasi olarak başarılı olmasa da gavur
padişah Osmanlı'nın en modern padişahıydı.
Eğer II. Mahmud
ölmeseydi bir kelebeğin kanadının bile neleri etkilediği şu dünyada çok şey
olurdu.
